Uchidachi 打太刀 (treffende zwaard) is de verantwoordelijkheid voor de senior.
Uchidachi initieert vaak (maar niet altijd) de techniek met de eerste aanval, maar eidnigt als “verliezer” van de kata.
Een alternatieve term voor uchidachi is:
Ukedachi 受太刀 (ontvangende zwaard)
Shidachi 仕太刀 (uitvoerende zwaard) is de rol die bedoeld is voor de junior. Shidachi voert de techniek uit en eidnigt als “winnaar” van de kata.
Een alternatieve term voor shidachi is:
Kirikomi 切り込み (snijdende zijde)
Uchikomi 打り込み (treffende zijde)
In taijutsu/jujutsu stijlen wordt ook vaak de volgende term gebruikt voor de persoon die de techniek ondergaat:
Uke 受け (de “ontvangende”)
en de volgende termen voor de persoon die de techniek uitvoert:
Tori 取り (de “nemende”)
Nage 投げ (de werpende)
Shite 仕手 (Uitvoerende hand)
(Let vooral op de op overeenkomst in de eerste kanji van shite en shidachi en uke en ukedachi.)
De rolverdeling tussen uchidachi en shidachi is niet een willekeurige maar is zeer belangrijk onderdeel van de didactiek die komt kijken bij kata-training.
In een dojo waarbij er voldoende seniors trainen, is het de bedoeling dat beginnende leerlingen altijd eerst de shidachi rol leren en dat de uchidachi rol de verantwoordelijkheid is voor de seniors.
Seniors dienen hun eigen training op de tweede plaats te zetten zodat juniors zo goed mogelijk kunnen leren.
De uchidachi zorgt voor de juiste omgeving waarin de shidachi kan trainen. Dat betekent dat de verantwoordelijkheden van uchidachi veranderen afhankelijk van de shidachi.
Verder dienen de seniors genoeg vaardigheid te bezitten om in staat te zijn deze rol te vervullen. Ze dienen correct aan te vallen en alle aspecten van de kata volledig te beheersen als shidachi daartoe nog niet is staat is.
Ma-ai 間合 – Gevechtsafstand
Ma 間 – Interval, timing
Sen 先 – Aanvalstiming
Wanneer de shidachi zelf meer vaardigheid ontwikkeld, kunnen deze aspecten toenemend worden overgedragen.
In veel dojo is het niet mogelijk dat juniors alleen de shidachi kant beoefenen en de seniors voornamelijk de uchidachi-rol op zich nemen. Soms heeft de senior aan de shidachi-rol volgens de kata. Er kunnen dan twee situaties zich voordoen:
Als het niveau-verschil tussen shidachi en uchidachi niet groot is, neemt de senior de shidachi-rol aan en kan trainen zonder zich bezig te houden met de uitvoering van de junior. De junior doet zijn/haar best om de kata zo goed mogelijk uit te voeren, zodat de senior de kata kan trainen.
Als het niveau-verschil tussen shidachi en uchidachi echter wel groot is, neemt de senior welliswaar volgens de kata de shidachi-rol aan, maar nemt tegelijk de verantwoordelijkheden op zich van uchidachi. De junior kan hierdoor de uchidachi kant van de kata aanleren en leren hoe zelf een betere uchidachi te worden voor zijn/haar juniors.
